Projectnieuws Minder proefdieren nodig in visserijonderzoek dankzij video en crowdsourcing

27/02/2020
Een tong (vis) ligt met buikzijde bovenaan in de handpalm van een onderzoeker. De onderzoeker demonstreert een reflextest.
Reflextest bij een tong.

Reflextesten bij vissen - om de stresstoestand en overlevingskans na teruggooi te bepalen - moeten correct uitgevoerd en geïnterpreteerd worden, en daar is dus een opleiding voor nodig. Dankzij pas gepubliceerd ILVO- onderzoek over het gebruik van video en crowdsourcing (productverbetering op basis van de kennis en vaardigheden van gebruikers), zijn daar binnenkort minder in het laboratorium gehouden proefdieren voor nodig. Het onderzoek bevestigt bovendien de betrouwbaarheid van de reflex-methodologie.

Onderzoek naar overlevingskans

De laatste jaren zetten visserijwetenschappers sterk in op onderzoek naar de overlevingskans van ondermaatse vis. Hoeveel ondermaatse vis overleeft het proces van terugzetten in zee? En kun je de overlevingskans vergroten? Het onderzoek levert kennis aan die belangrijk is voor de uitvoering van de Europese aanlandplicht, en voor mogelijkheden tot uitzondering hierop voor de Belgische boomkorvisserij.

Reflextesten

Centraal in het onderzoek staat het toepassen van reflextesten, die een indicatie geven over de grootte van de overlevingskans van de vis indien hij terug in zee wordt gezet, wegens te klein, geen marktwaarde of een opgebruikt quotum. Die testen moeten echter uitgevoerd worden door mensen die de dieren juist kunnen manipuleren en de signalen juist kunnen interpreteren. Daar zijn er twee grote knelpunten:

  1. Observaties moeten onbevooroordeeld en herhaalbaar zijn. Een waarnemer mag bijvoorbeeld niet beïnvloed worden door voorkennis (vb. “Die tong ligt al 5 minuten op het droge te spartelen, zijn reflexen zullen wel al niet meer te best zijn.”).
  2. Voor nieuwe waarnemers is opleiding nodig, met pas gevangen vis, of met vis die met dat doel in het laboratorium wordt gehouden.

Video en crowdsourcing

Via onderzoek met 36 videoclips van vier uitgevoerde reflextesten op tong, die werden beoordeeld door 436 personen, vonden Sebastian Uhlmann en collega’s een oplossing voor beide problemen: “Bij de observaties die wij uitvoeren naar vitaliteit van nog levende gevangen vis, is betrouwbaarheid en herhaalbaarheid essentieel. Dankzij een reeks videoclips kunnen wij studenten, dierenartsen en visserijonderzoekers opleiden, maar wij kunnen ook een reeks interpretaties van dezelfde clips door verschillende mensen – crowdsourcing - met elkaar vergelijken. Interpretatie van dezelfde clips kan ook herhaald worden bij dezelfde mensen (duplicatie). Op die manier konden we aantonen dat onze meetmethode betrouwbaar is en dat ook mensen zonder voorkennis met deze training goede observaties kunnen uitvoeren”.

Reductie van proefdieren

Aangezien het scoren van reflexen steeds vaker gebruikt wordt in het visserijonderzoek, is de gepubliceerde studie belangrijk bij het verder op punt stellen van de methodologie. Bovendien laat het toe om nieuwe waarnemers op te leiden, met een minimum aan proefdieren. “Bij ons onderzoek hebben wij soms proefdieren nodig”, duidt Wetenschappelijk Directeur Hans Polet, “maar wij gaan steeds op zoek naar manieren om te verminderen, vervangen of verfijnen. Dankzij technologie en out-of-the- box denken hebben Sebastian Uhlmann en zijn collega’s een effectieve reductie gerealiseerd. Bij elke opleiding werden een tiental vissen gebruikt voor de demonstraties, dat is nu niet meer nodig.”

Bekijk de video over reflextesten bij vissen hieronder.

Bekijk video op YouTube

Financiering: EFMZV
Samenwerking: Noëlle Yochum, National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA, VS)

Reflextesten bij vissen

De publicatie, training video’s, een powerpoint presentatie en een waarnemersoefening zijn beschikbaar

Ook interessant