Projectnieuws Ontharding voor landbouw: Verharde boerderij wordt productieve landerij
Het onthardingspotentieel binnen de Vlaamse landbouw in kaart brengen, en onderzoek uitvoeren naar obstakels, behoeften en werkbare recepten voor ontharding, dat is het doel van een recent opgestart project door ILVO, Boerenbond, KU Leuven en Voorland. Een doordachte en goed gedragen onthardingslogica zal uiteindelijk bijdragen tot het beter behoud van de open (agrarische) ruimte.
Obstakels bij ontharding in kaart brengen
De Vlaamse overheid wenst een betonstop uit te voeren tegen 2040 en beschrijft in het jongste Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) haar visie op ‘robuuste open ruimte’. Binnen de proeftuin ‘ontharding’ die de overheid uitrolt vanaf 2019 worden diverse soorten onthardingstrajecten concreet aangevat. Het ‘Boer ruimt veld’-project van ILVO en partners focust specifiek op het onthardingspotentieel van vrijkomende landbouwsites. Bij aanvang van dit project observeren de onderzoekers immers dat de omstandige wettelijke mogelijkheden tot functiewijziging van (voormalige) landbouwbedrijfsgebouwen, in tegenstelling tot de strategische visie van het BRV, vaak leiden tot bestendiging van de verharding. Dit hergebruik van hoeves door niet-agrarische functies zorgt voor bijkomende druk op de open (agrarische) ruimte. En dat terwijl ontharding juist toelaat om de niet-meer-voor-landbouw-gebruikte sites opnieuw in te zetten voor landbouw. Het project vertrekt daarom van het ambitieuze idee dat stoppende landbouwbedrijven grote onbenutte mogelijkheden voor drastische ontharding kunnen hebben, door de stap te nemen van ‘volledige landbouwsite’ naar ‘volledige open landbouwruimte’. Het is de bedoeling om de obstakels, behoeften en werkbare recepten voor het nemen van een dergelijke stap in beeld te krijgen. Op lange termijn moet een doordachte en goed gedragen onthardingslogica bijdragen tot het beter behoud van de open (agrarische) ruimte.
Co-creatie van een onthardingslogica
Vanuit experimentele proeftuinen in drie concrete casegebieden toetsen we wat er enerzijds bevorderlijk en anderzijds contraproductief is t.a.v. ontharding van vrijkomende landbouwsites. Daarnaast maken we voor Vlaanderen een cartografie van het onthardingspotentieel van vrijkomende landbouwsites. De interactie tussen de verschillende projectpartners en lokale stakeholders staat centraal in het onderzoek waarbij in coproductie gewerkt wordt aan een gedragen onthardingslogica. Boerenbond staat in voor een uitgebreide dialoog en voor de verspreiding van de onderzoeksinzichten onder de leden. De resultaten uit de pilootcases worden o.a. vertaald in een leertraject met sensibilisering en communicatieacties gericht naar landbouwers, en in een actieprogramma met beleidsaanbevelingen.
Hoe praktisch realiseren?
De ambitie van deze proeftuin is om te komen tot een cultuuromslag naar ontharding binnen de landbouwsector, om kennis te verwerven over hoe concrete ontharding van vrijkomende landbouwsites kan gerealiseerd worden, en over wat daarvoor aan beleidsmatige acties en ondersteuning nodig is. Wij verwachten dat deze kennis belangrijk is om - conform doelstelling 5 van de strategische visie van het BRV – open ruimte te creëren en te behouden, om verharding in landbouwgebied te reduceren, om meer oppervlaktewater te laten infiltreren (klimaatadaptatie). Bovendien verwachten we meer van de vrijkomende sites en gronden opnieuw te hergebruiken binnen de professionele land- en tuinbouw (voedselproductie) i.p.v. door andere niet-agrarische functies.
Project: ‘Boer ruimt veld: Verharde boerderij wordt productieve landerij’ - ONTHARDING
Looptijd: 2019 - 2021
Samenwerking: ILVO, KU Leuven, Boerenbond, Voorland bvba
Financiering: Departement Omgeving
Link: Proeftuinen ontharding
Project: Verharde boerderij wordt productieve landerij
